Στόχοι: Ο σκοπός του μαθήματος είναι να εισαχθούν οι φοιτητές στο εφαρμοσμένο / κοινωνικό θέατρο και ειδικότερα στο είδος «Θέατρο του Καταπιεσμένου», θεατρική μέθοδο που ίδρυσε ο βραζιλιάνος σκηνοθέτης Augusto Boal, η οποία εφαρμόζεται ευρέως σε διάφορα κοινωνικά, εκπαιδευτικά και θεραπευτικά περιβάλλοντα. Το Θέατρο του Καταπιεσμένου φιλοδοξεί να μετατρέψει τον μονόλογο της σκηνής σε διάλογο και διάδραση μεταξύ σκηνής και πλατείας, προκειμένου να εξερευνηθούν συλλογικά και ατομικά οι δυνατότητες υπέρβασης καταπιεστικών κοινωνικών δομών. Αυτό το είδος θεάτρου απαιτεί εξειδικευμένες υποκριτικές ικανότητες που προέρχονται τόσο από την παράδοση του ρεαλισμού όσο και εκείνη του επικού θεάτρου, συνδυάζοντας έτσι αυτές τις εκ πρώτης όψεως αντιφατικά υποκριτικά στυλ.
Το μάθημα σκοπεύει, επίσης, στην ανάπτυξη της γνώσης των τρόπων με τους οποίους το θέατρο χρησιμοποιείται σε κοινωνικά, μη θεατρικά περιβάλλοντα και σε οριακούς χώρους, ώστε να είναι σε θέση να ωφελήσει, να ενδυναμώσει, να διαπαιδαγωγήσει και να εμψυχώσει ένα ευρύ φάσμα ομάδων, κοινοτήτων και ατόμων. Σκοπεύει, τέλος, στην προετοιμασία των φοιτητών ως μελλοντικών εμψυχωτών του εφαρμοσμένου / κοινωνικού θεάτρου, που θα συνδυάζουν δεξιότητες από τα πεδία του θεάτρου, της εκπαίδευσης ενηλίκων και της κοινωνικής εργασίας.

Μαθησιακά Αποτελέσματα:
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, αναμένεται οι φοιτητές-τριες
●    Να αναπτύξουν τη γνώση των τρόπων με τους οποίους το θέατρο χρησιμοποιείται σε κοινωνικά, μη θεατρικά περιβάλλοντα και σε οριακούς χώρους
●    Να διασυνδέουν τα είδη του επαγγελματικού με εκείνα του κοινωνικού θεάτρου
●    Να αποκτήσουν βασικές δεξιότητες για την εμψύχωση εργαστηρίων του εφαρμοσμένου / κοινωνικού θεάτρου, συνδυάζοντας δεξιότητες από τα πεδία του θεάτρου, της εκπαίδευσης ενηλίκων και της
κοινωνικής εργασίας, για να ωφελούν, ενδυναμώνουν, να διαπαιδαγωγούν, να εμψυχώνουν ένα ευρύ φάσμα ομάδων, κοινοτήτων και ατόμων.
●    Να μπορούν να ανταποκριθούν δραματουργικά και ερμηνευτικά στις απαιτήσεις του αυτοσχέδιου, συλλογικού συμμετοχικού θεάτρου (ensemble theatre), στο πλαίσιο ενός προγράμματος
εφαρμοσμένου/κοινωνικού θεάτρου
●    Να παρουσιάζουν δημόσια σε κοινό μια παράσταση κοινωνικού θεάτρου
●    Να καλλιεργήσουν δεξιότητες κριτικής σκέψης, ομαδικής εργασίας, ενεργητικής ακρόασης, ενσυναίσθησης, σεβασμού στην ετερότητα.
 

●    Αυτόνομη εργασία
●    Ομαδική εργασία
●    Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
●    Σχεδιασμός και διαχείριση έργων.
●    Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα.
●    Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις.
●    Λήψη αποφάσεων.
●    Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου.
●    Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
 

α) Εισαγωγή στο εφαρμοσμένο / κοινωνικό θέατρο, επισκόπηση των μορφών του Θεάτρου του
Καταπιεσμένου: Θέατρο Φόρουμ, Θέατρο Εικόνα, το Ουράνιο Τόξο των Επιθυμιών, Αόρατο Θέατρο, Θέατρο Εφημερίδα, Νομοθετικό Θέατρο.
β) Μέθοδοι εκπαίδευσης του ηθοποιού για το Θέατρο του Καταπιεσμένου και τις άλλες μορφές κοινωνικού θεάτρου
γ) Τεχνικές εμψύχωσης: ζητήματα ηθικής και επαγγελματικής υπευθυνότητας δ) Τεχνικές συλλογικής επινόησης παράστασης
ε) Δημόσια παρουσίαση στο κοινό
στ) Σχεδιασμός ενός προγράμματος κοινωνικού θεάτρου

Το μάθημα αναπτύσσεται σε 13 μαθήματα.
1.    Δραστηριότητες κατασκευής της ομάδας. Μαθησιακό συμβόλαιο
2.        Εισαγωγή στο εφαρμοσμένο / κοινωνικό θέατρο. Διάκριση ορολογιών και ορισμών
3.    Επισκόπηση των μορφών του Θεάτρου του Καταπιεσμένου
4.    Το είδος Θέατρο Εικόνα: θεωρία και πράξη
5.    Το είδος Ουράνιο Τόξο των Επιθυμιών: θεωρία και πράξη
6.    Το είδος Θέατρο Φόρουμ: θεωρία και πράξη
7.    Τα είδη Θέατρο Εφημερίδα,
Νομοθετικό Θέατρο, Αόρατο θέατρο: θεωρία και πράξη
8.    Μέθοδοι εκπαίδευσης του ηθοποιού για το Θέατρο του Καταπιεσμένου: θεωρία και πράξη
9.    Μέθοδοι εκπαίδευσης του ηθοποιού για το Θέατρο του Καταπιεσμένου: θεωρία και πράξη
10.    Τεχνικές εμψύχωσης ομάδων
11.    Τεχνικές συλλογικής επινόησης δρωμένων κοινωνικού θεάτρου
12.    Δημόσιες παρουσιάσεις
συμμετοχικών δρωμένων κοινωνικού θεάτρου
13.    Αξιολόγηση / αυτοαξιολόγηση δρωμένων. Σχεδιασμός ενός
προγράμματος κοινωνικού θεάτρου.

 

Δραστηριότητα

Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου

Διαλέξεις

13

Θεατρικό Εργαστήριο

26

Φροντιστηριακά/ενισχυτικά μαθήματα

13

Καλλιτεχνική δημιουργία

40

Αυτοτελής μελέτη

33

Σύνολο Μαθήματος 

125

Ι. Αρχική –διαγνωστική αξιολόγηση που περιλαμβάνει:
αναστοχαστικές συζητήσεις και βιωματικές διαγνωστικές δραστηριότητες για την ανάδειξη των προϋπαρχουσών
γνώσεων και προσδοκιών των φοιτητών/τριών σχετικά με τα ζητούμενα του μαθήματος.
ΙΙ. Διαμορφωτική- σταδιακή αξιολόγηση που περιλαμβάνει:
-    Αναστοχαστικές συζητήσεις και ομάδες εστίασης (focus groups)
-    Βιωματικές δράσεις αξιολόγησης με τη χρήση θεατρικών τεχνικών
II. Tελική - συμπερασματική αξιολόγηση που περιλαμβάνει:
●    Δημόσια παρουσίαση συμμετοχικών δρωμένων κοινωνικού θεάτρου
●    Προφορική αξιολόγηση και αυτό-αξιολόγηση σχετικά με την επίτευξη μαθησιακών αποτελεσμάτων
●    Γραπτή έκθεση: αυτό-αξιολόγηση καλλιτεχνική δημιουργίας και σχεδιασμός ενός προγράμματος
εφαρμογής του κοινωνικού θεάτρου στο κοινωνικό πεδίο, σε σύνδεση με τη θεωρία.

Κριτήρια αξιολόγησης:
●    Ικανότητα ανταπόκρισης στις απαιτήσεις της συλλογικής καλλιτεχνικής δημιουργίας (30%)
●    Καλλιτεχνική ερμηνεία (40%)
●    Κατανόηση των θεωρητικών και πρακτικών ζητουμένων της ρεαλιστικής σχολής (30%)

Τα κριτήρια αναγράφονται στον οδηγό σπουδών και στην
ηλεκτρονική σελίδα του μαθήματος και εξηγούνται αναλυτικά στο 1ο και στο 12ο μάθημα και όποτε αυτό ζητηθεί.

Γλώσσα Αξιολόγησης: Ελληνική
 

•    Βabbage, F. (2004). Augusto Boal. Abingdon: Routledge.
•    Baumann, T. (2001). Von der Politisierung des Theaters zur Theatralisierung der Politik. Theater der Unterdrückten im Rio de Janeiro der 90er Jahre. Stuttgart: ibidem-Verlag.
•    Βoal, Α. (1981). Το θέατρο των καταπιεσμένων. Αθήνα: Θεωρία (εξαντλημένο).
•    Boal, A. (1985). Theatre of the oppressed. New York: Theatre Communications Group.
•    Boal, A. (1995). The Rainbow of Desire: The Boal method of theatre and therapy. London: Routledge.
•    Boal, A. (2002). Games for Actors and Non-Actors. London: Routledge.
•    Boal, A. (1998). Legislative Theatre: Using Performance to Make Politics. London: Routledge.
•    Boal, A. (2006). The Aesthetics of the Oppressed. London: Routledge.
•    Βoal, Α. (2008). Πολιτισμός και Εκπαίδευση. Εκπαίδευση & Θέατρο, 9.
•    Boal, A. (2013). Θεατρικά παιχνίδια για ηθοποιούς και για μη ηθοποιούς (Μτφ. Mαρία Παπαδήμα). Θεσσαλονίκη: Σοφία.
•    Boal, J.(2003). Το θέατρο του καταπιεσμένου. Στο Γκόβας. Ν. (επιμ.) Το Θέατρο στην Εκπαίδευση
«Χτίζοντας Γέφυρες». Πρακτικά της 3ης Διεθνούς Συνδιάσκεψης για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, Αθήνα:
Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.

•    Cohen-Cruz & Schutzman Mady (επιμ.) (2006). A Boal Companion: Dialogues on theatre and cultural politics. New York: Routledge.
•    MacDonald, S. & Rachel, D. (2001). Το Θέατρο Φόρουμ για εκπαιδευτικούς. Περ. Εκπαίδευση & Θέατρο, τ. 1.
•    Prentki, T. & Preston, S. (2008). The applied theatre reader. London: Routledge.
•    Taylor, P. (2003). Applied theatre: creating transformative encounters in the community. Michigan: Heinemann
•    Shor, Ι. & Freire, P. (2011). Απελευθερωτική Εκπαίδευση. Αθήνα: Μεταίχμιο.
•    Άλκηστις (2008). Μαύρη Αγελάδα- Άσπρη Αγελάδα: Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση και Διαπολτισμικότητα, Αθήνα: Τόπος.
•    Γκόβας, Ν.& Ζώνιου, Χ. (2010). Θεατροπαιδαγωγικά Προγράμματα και τεχνικές Θεάτρου Φόρουμ. Στο Ν.
Γκόβας & Χ. Ζώνιου (Επιμ.). Θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα με τεχνικές Θεάτρου Φόρουμ για την
πρόληψη και την κοινωνική ενσωμάτωση. Αθήνα: Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση και Ώσμωση - Κέντρο Τεχνών & Διαπολιτισμικής Αγωγής.
•    Ζώνιου, Χρ. & Κουκουνάρας – Λιάγκης, Μ. (2011). Το Θέατρο του Καταπιεσμένου και οι Πολίτες σε Χαρτόκουτα. Συνέντευξη του Α. Jackson στους Ζώνιου Χ. και Κουκουνάρα - Λιάγκη Μ. Εκπαίδευση & Θέατρο, Τ. 12.
•    Ζώνιου, Χρ. & Μποέμη, Ν. (Επιμ.) (2013). Αριάδνη. Τέχνες και διαπολιτισμική προσαρμογή: Καλλιτεχνικά εργαστήρια με ομάδες μεταναστών. Αθήνα: Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου & Εκδόσεις Γρηγόρη.
•    Ζώνιου, Χρ.(2003). Το Θέατρο του Καταπιεσμένου. Εκπαίδευση & Θέατρο, 4.
•    Ζώνιου, Χρ. (2006). Το Θέατρο Φόρουμ στην τυπική και την άτυπη εκπαίδευση. Στο Μ. Γιαννούλη Ν.
Γκόβας , Α. Μερκούρη (επιμ.). Θέατρο στην Εκπαίδευση: Δημιουργώντας Νέους Ρόλους στον 21ο αιώνα Πρακτικά από τη 5η Διεθνή Συνδιάσκεψη. Αθήνα: Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.
•    Ζώνιου, Χρ. (2010). Augusto Boal 1931-2009. Εκπαίδευση & Θέατρο, 11
•    Κρίθαρη, Χρ. (2012). Το θέατρο του καταπιεσμένου ως εργαλείο κοινωνικής ένταξης σε ομάδα με κοινή εμπειρία απεξάρτησης. Εκπαίδευση & Θέατρο, 13.
 

https://eclass.uop.gr/courses/TS169/